Don Goossens
(Klik op de foto voor een bijschrift.)
Macht en religie
Door afkomst en opleiding is Thomas Becket voorbestemd voor een hoog wereldlijk of geestelijk ambt. Bevriend met koning Hendrik II wordt hij in 1155 tot diens kanselier benoemd en leert daar het politieke spel om de macht. Hij is niet zo aardig tegen de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, maar slaat om als het bekende blad aan de boom als hij zich in 1162 tot aartsbisschop van Canterbury laat benoemen. Thomas verzet zich dan tegen Hendrik II als deze meer invloed wil op kerkelijke zaken. Thomas gaat iets te ver in zijn 'onkreukbaarheid' en moet, om erger te voorkomen, vluchten naar Frankrijk. Wanneer Hendrik II beklag doet over de aartsbisschop worden zijn woorden door een aatal ridders (te) letterlijk genomen. Als Thomas in 1170 terugkeert naar Canterbury wordt hij daar in zijn eigen kathedraal vermoord door vier ijverige ridders.
De moord maakt in heel Noord-Europa grote indruk: Thomas van Canterbury wordt al na drie jaar heilig verklaard. Hendrik II doet boete op het graf van zijn oude vriend. In 1179 wordt het graf bezocht door de Franse koning en Canterbury groeit uit tot een bekende bedevaartplaats.
De belangstelling wordt nog groter als een deel van Thomas' schedel in een vergulde schrijn wordt geplaatst. Geoffrey Chaucer (ca. 1343-1400) verhaalt in zijn Canterbury Tales over pelgrims op weg naar de kathedraal van Thomas. In zijn verhalen komen ook personen voor uit de Nederlanden, uit Vlaanderen.
De kathedraal wordt kapitaalkrachtig. De humanist Erasmus beschrijft na een bezoek in 1522 de grote rijkdom van dit pelgrimsoord. Hendrik VIII grijpt in 1538 in: de relieken die in bezit zijn van de kathedraal verdwijnen in de Thames en de schatten vervallen aan het rijk. Al heeft de Anglicaanse Kerk niet veel op met heiligen, Canterbury blijft een bijzondere plaats.
Op bedevaart
Vele bedevaartgangers uit de Noordzee-landen kennen de weg naar Canterbury. Menig Engelse pelgrim volgt de weg naar Rome over de Via Francigena of slaat bij Amiens rechts af, richting Santiago de Compostela. Wat een lange weg, wat zal hij, een 'zij' komt niet zo vaak voor, onderweg allemaal meemaken?
De rijke pelgrim zit op zijn paard of in zijn rijtuig, de gewone man loopt, de zieke wordt in een karretje vervoerd. Voor vertrek zoekt hij gezelschap voor bescherming en onderlinge hulp. De duur van zijn tocht is ongewis. Een arme pelgrim kan vaak kosteloos overnachten in kloosters, gasthuizen of commanderijen van de kruisridders. De meer welgestelde pelgrim moet hiervoor een bijdrage betalen. Informatie verkrijgt de pelgrim van voorgangers of uit reisgidsen. Iedereen, ook de rijke pelgrim, kent vele ontberingen: ziekte, infecties en vermoeidheid. Hij zal natuurlijke obstakels tegenkomen: slechte wegen, diepe wateren, bergpassen en barre weersomstandigheden. De paden in het 'wegennet' schieten alle kanten op en verdwalen ligt op de loer. Hij kan terecht komen in regionale twisten en zeer onvriendelijke medemensen ontmoeten. Maar hij zal met hulp van de heiligen van de bedevaartplaatsen langs, of iets terzijde van zijn route het einddoel bereiken.
De insignes van Thomas Becket
Er zijn van Thomas veel insignes bekend, in allerlei variaties. De eerste pelgrimstekens bestaan uit kleine ampullen, gevuld met sterk verdunde bloeddruppels van Thomas. Op de insignes wordt hij afgebeeld als bisschop op een paard, in een boot of op een troon. Zijn borstbeeld komt vaak voor, verwijzend naar de schrijn met zijn schedel. Ook zijn bisschopshandschoenen worden sterk verkleind in een lood/tinlegering vermenigvuldigd. De vindplaatsen van de afgebeelde tekens zijn onbekend.
