Yvonne Vetjens
Bedevaarten naar Maastricht
Servaas, de eerste bisschop van Maastricht, sterft in de vierde of vijfde en wordt begraven op de plek van de huidige Sint Servaaskerk, waar dan nog een Romeinse kerkhof ligt. De oudste berichten van pelgrimage naar zijn graf dateren van de zesde eeuw. In de late Middeleeuwen trekt het graf een grote stroom pelgrims uit vele delen van Europa. Nog iedere zeven jaar vindt een heiligdomsvaart plaats in Maastricht, zoals dit jaar van 30 juni tot en met 11 juli.
Pelgrimstekens met Servaas
Servaas is dus al sinds de Middeleeuwen een populaire heilige en zijn pelgrimsinsignes zijn tussen de twaalfde en zestiende eeuw in vele varianten gemaakt. Inmiddels zijn er zo'n hondervijftig bekend. De meeste insignes zijn in twee hoofdgroepen in te delen. De eerste groep laat een staande Servaas zien, geïnspireerd op het beeld van de heilige dat in de late Middeleeuwen boven het altaar is geplaatst, met sleutel en kromstaf. Tussen circa 1300 en 1450 worden ook insignes gemaakt waarop Servaas met zijn staf een draak doorboort.
Met kromstaf en mijter
Het hierboven afgebeelde exemplaar betreft een insigne van de eerste groep, gemaakt in de vijftiende eeuw. Het beeldt mogelijk de reliekbuste van de heilige af, die in 1403 door hertog Hendrik van Beieren wordt geschonken. In 1579 is de buste bij het beleg van Maastricht verloren gegaan. De heilige is afgebeeld met de kromstaf en een mijter, de symbolen van zijn functie als bisschop. De sleutel, die hij ook vaak in afbeeldingen vasthoudt, verwijst naar de legendarische overhandiging van de sleutel van de hemelpoort door Petrus.
Bronnen: Meertensinstituut, www.heiligdomsvaartmaastricht.nl