Gerard Staals
Sinds voorjaar 2011 werk ik aan een serie van tien schilderijen over de Camino. Santo Domingo de la Calzada is het 4e in de reeks. Burgos, O Cebreiro etc. volgen nog.
SANTO DOMINGO DE LA CALZADA
Helaas is de kathedraal van Santo Domingo de la Calzada om onverklaarbare redenen gesloten, als we er onder een loodzware regenhemel arriveren. Dat overkomt ons vaker op mijn fietstocht. Is het nog te vroeg in het seizoen? Ik weet het niet. Ik had graag met eigen ogen het legendarische kippenhok in de kerk bekeken. Sinds mensenheugenis huizen daarin namelijk een haan en een hen. Het gevederde duo speelt een cruciale rol in een mythisch verhaal, waarbij de geile herbergiersdochter uit het dorp haar oog heeft laten vallen op een jonge Duitser die met zijn ouders op weg is naar Compostela. Omdat de devote knaap niet op haar avances wil in gaan beschuldigt zij hem van diefstal, waarna hij na snelrecht wordt opgehangen. Door een miraculeuze interventie van Santiago blijkt de jongen later toch weer in leven. Als de ouders van de Duitse knaap bij hun terugkeer in het dorp deze wonderbaarlijke verrijzenis melden aan de rechter van Santo Domingo die net bezig een copieuze maaltijd te verorberen, foetert deze, wijzend op het gevogelte op tafel: Uw zoon is niet meer in leven! Hij is net zo dood als deze gebraden haan en hen! Waarop de gebraden haan en gebraden hen levend opspringen van hun schotels. Wat vervolgens leidt tot de ontmaskering van de leugenachtige herbergiersdochter. Die op haar beurt veroordeeld wordt tot de doodstraf. Tot zover de prachtige legende.
Er zijn zelfs mensen, schrijft Cees Nooteboom in ‘De Omweg naar Santiago’ die denken dat het nog steeds dezelfde kip is [als eeuwen geleden], en dat is natuurlijk ook zo. Nadat hij even daarvoor geschreven heeft: Ik loop naar de plek waar het geluid vandaan komt, en ja, boven me, tegen een van de binnenmuren van de kerk, staat op een schoorsteenmantel, bekroond met een halve boog met rozetten en gotische pinakels, een vergulde en bewerkte kooi, en in het zachte, gelige licht achter de tralies zie ik ze, de heilige kip en de heilige haan, twee gigantische exemplaren in het mooiste kippenhok ter wereld. (Cees Nooteboom, De Omweg naar Santiago; in: Nog steeds niet in Santiago).
HET SCHILDERIJ
Die haan is meer dan aanwezig, evenals de hen, maar dan kleiner, hoewel in tweevoud. En beide staan buiten hun kooi voor een moment van hun vrijheid te genieten. Want ik verdenk ze ervan dat ze ’s nachts - als alle deuren van de kathedraal op slot zijn – stiekem hun deurtje opendoen en een rondje door de kerk maken.
Verder hangt er een loodzware, dreigende lucht boven de kathedraal van Santo Domingo de la Calzada. De toren van de kathedraal steekt prominent boven alles uit. In het groen staat de Spaanse tekst: No hay prodigio mas famoso en el Camino de Santiago que el de Santo Domingo de la Calzada quando cantó la gallina de asada o la historia del ahorcado descolgado. Vertaal het maar als: “Er is geen beroemder verhaal op de Camino naar Santiago dan dat van Santo Domingo de la Calzada, toen de gebraden kip begon te kraaien, ofwel het verhaal van de weer levend geworden gehangene.”
De drie fotootjes rechtsboven laten achtereenvolgens het volgende zien: 1. Fietsmaat Peter en ik voor de gesloten ingang van de kathedraal van Santo Domingo de la Calzada; 2. Een dag eerder in Irache het Monasterio de Irache, met de Fuente del Vino (gratis wijn); 3. Een paar uur nadat we uit Santo Domingo weg zijn keert de zon terug: fleecetrui uit.
Het benedendeel wordt grotendeels in beslag genomen door de befaamde kooi waarin de hen en de haan al sinds mensenheugenis bij elkaar hokken. Nooit zullen ze meer weg gaan uit deze kerk. Tot in de eeuwigheid zullen ze uit hun dood verrijzen.
UIT MIJN BOEK 'ON THE ROAD':
Om toch maar vooral niet te vergeten dat Poseidon zijn invloedrijke rol wil blijven spelen op onze pelgrimstocht laat hij een korte regenbui op ons neerdalen. Een speldenprik in vergelijking met wat we gewend zijn, maar nat word je er wel van. In het zwaar bewolkte Santo Domingo de la Calzada daarom maar een stevige kop cafe con leche, op het plein van de kathedraal. En eten er ook nog wat door ons zelf meegebrachte etenswaren bij. De baas heeft zoals gebruikelijk in Spaanse cafés de tv weer op de maximale geluidssterkte afgesteld. Ik zie herhalingen van het stierenvechten van gisteren in de Las Ventas arena van Madrid. Uitdrukkingsloos kijkt de man achter de bar naar het wegslepen van de dode stier. Als naar het bijeenvegen van straatvuil. Buiten begint het licht te miezeren, maar dat houdt gelukkig op als we weer op de fiets zitten.