Yvonne Vetjens
De heilige Servaas
De Sint Servaaskerk in Maastricht is gebouwd rond het graf van de heilige Servatius, of Servaas. In de vierde eeuw is hij bisschop van Tongeren en wordt later de eerste bisschop van Maastricht. Van deze heilige van Armeense oorsprong wordt in die tijd gezegd dat hij verre familie van Christus is. Ook ontvaangt hij in een visioen de sleutel van de hemelpoort van Petrus, wat hem veel zeggenschap geeft. Servaas sterft in de vierde of vijfde eeuw en wordt begraven op de plek van de huidige kerk, waar dan nog een Romeinse kerkhof is. De oudste berichten van pelgrimage naar zijn graf dateren van de zesde eeuw. In de late Middeleeuwen groeit dit uit tot een stroom van pelgrims uit vele delen van Europa. In 1496 worden de relieken van Sint Servaas aan zo'n 100.000 mensen getoond. Tegenwoordig wordt om de zeven jaar een heiligdomsvaart in Maastricht gehouden, waarvan de aantallen nauwkeurig worden bijgehouden. In 2011 vindt hij van 30 juni tot en met 11 juli plaats.
De sleutel van Servaas
Servaas ondernaeemt een pelgrimstocht naar Rome omdat de Hunnen Tongeren dreigen binnen te vallen. Onderweg onvangt hij in een visioen de sleutel van de hemelpoort uit handen van Petrus, de bewaker van de poort. Naast de gift van de sleutel draagt Petrus Servaas op om naar Maastricht en daar zijn bisschopszetel te vestigen. Servaas is daarmee de eerste Nederlandse bisschop en met zijn sleutel heeft hij de macht gekregen om zonden al dan niet te vergeven.
Geschiedenis van de legende
Deze legende is, net zoals veel heiligenlegenden, niet zo oud als de geschiedenis van de heilige zelf. De eerste teksten over de sleutel ontstaan in de elfde eeuw. En dat is dus waarschijnlijk de periode dat de sleutel in bezit van het Sint-Servaaskapittel komt. De legende van de sleutel van Servaas is een voorbeeld van een ‘etiologie’. Dit is een verhaal dat is ontstaan om de verloren gegane geschiedenis en herkomst van een voorwerp te verklaren. De baard van de sleutel op dit insigne is opvallend groot gemaakt, net als de baard van de sleutel die in de schatkamer van de Sint Servaaskerk te zien is.