Yvonne Vetjens
Onduidelijke oorsprong
De oorsprong van dit pelgrimsampul is niet helemaal zeker. Wel weten we dat het in de vijftiende eeuw in of nabij Haarlem is gemaakt. Dit blijkt uit het wapen van de stad op het onderste gedeelte van het insigne. Waarschijnlijk heeft de ampul te maken met de cultus van het Heilig Bloed. Dit is het bloed van Christus, met name de wijn die hij tijdens het Laatste Avondmaal aanbiedt aan de apostelen met de woorden ‘dit is mijn bloed’. De verering van het Heilig Bloed vond op meerder plekken in Europa plaats, onder andere in Brugge en Parijs. Ook in de Nederlanden waren er plaatsen waar het vereerd werd, zoals in het bisdom van Haarlem. Deze verering vond mogelijk plaats bij de kapel van Sint Sjenoet, even buiten Haarlem.
De heilige Sjenoet
De koptische heilige Sjenoet kreeg bekendheid in de Noordelijke Nederlanden door het geheimzinnige middeleeuwse broederschap ‘de Slaven van Damiate’. In 1219 vochten Haarlemse burgers mee in een beslagneming van deze Egyptische stad. Toen een groepje van deze mannen, de slaven in het verhaal, in handen viel van de Moren wisten ze zich te bevrijden door de heilige Sjenoet aan te roepen. Dit verhaal kreeg veel weerklank in Haarlem en omgeving en in de vijftiende eeuw zouden de Slaven van Damiate een kapel aan Sjenoet gewijd hebben.
Stafbedevaart
Ondanks deze boeiende geschiedenis is er weinig concreets bekend over een bedevaartsoord bij de kapel van Sjenoet. Het enige dat we weten is dat in 1471 een man werd veroordeeld tot het ondernemen van een bedevaart naar het Heilig Bloed, gelegen buiten Haarlem. Of deze ampul hier ook werkelijk iets mee te maken heeft, is hopelijk in de toekomst te achterhalen.