Publieksonderzoek

Sinds 23 mei 2011 hebben 423 bezoekers een profiel aangemaakt en zijn er tot en met 28 februari 2012 350 verhalen en artikelen op de website verschenen. Dit is een behoorlijk aantal. Ter vergelijking: bij de website buurtwinkels.nl, ontwikkeld door het Amsterdam Museum, zijn sinds de lancering in 2009 ruim 500 verhalen op de website geplaatst. Met behulp van het programma Google Analytics is sinds begin juni 2011 tot en met 28 februari 2012 het aantal bezoekers bijgehouden. De site is in die periode 48.209 keer bezocht. Daarvan was 70% een nieuwe bezoeker (33.800) en 30% een terugkerende bezoeker (14.409). 32% heeft de website na het bekijken van één pagina verlaten. Doorgaans ligt dit zogeheten bouncepercentage van websites tussen de 40% en 60%. De gemiddelde lengte van een bezoek bedraagt een kleine zes minuten. Dit is naar internetstandaarden behoorlijk lang.
Meer dan de helft van het totaal aantal bezoekers heeft ofwel gericht gezocht naar pelgrimsverhalen op internet (31%) of heeft het adres van pelgrimsverhalen.nl direct in de browser ingetikt (24%). De website van waaruit de meeste bezoekers op pelgrimsverhalen.nl terecht zijn gekomen, is die van het museum (16.044). Hierna volgt de website van het genootschap met 1.436 bezoekers. Opvallend is dat de meeste bezoekers vanuit Utrecht de website bezochten (5.565). Op de tweede plaats staat Amsterdam, met 3.541 bezoekers.

Publieksonderzoek - bezoekers

33% van de bezoekers aan de website maakte een pelgrimstocht. 15% van de respondenten bereidde een pelgrimstocht voor. 7% bezocht de website om later een verhaal te plaatsen. De site is dus ook voor mensen die geen verhaal uploaden aantrekkelijk. Het overgrote deel van de bezoekers, pelgrim of niet-pelgrim, is van mening is dat de site een goed beeld geeft van het pelgrimeren. 75% van de bezoekers is van plan om vaker een bezoek te brengen aan de site. De meesten gaven als antwoord dat zij graag nieuwe verhalen wilden (blijven) lezen. Bijna 70% van de bezoekers bekeek ook de objecten op de website. Het heeft dus ook zin om (kunst)voorwerpen op een website te plaatsen die zich in eerste instantie richt op het ontsluiten van verhalen. 30% van de bezoekers bezocht naar aanleiding van de site ook de tentoonstelling. De site blijkt een goed middel om meer bezoekers naar het museum te trekken. Voor 54% van de respondenten was de website geen (directe) aanleiding is om de tentoonstelling te bezoeken. Omgekeerd geeft 44% aan dat de site een aanvulling is geweest op het bezoek aan de tentoonstelling. Het digitaal verzamelen en ontsluiten van (persoonlijke) verhalen kan dus samengaan met een fysieke tentoonstelling en hier een aanvulling op zijn. 46% van de respondenten is van mening dat de tentoonstelling een verrijking vormde voor de site. Dit is ongeveer hetzelfde aantal als het aantal respondenten dat vindt dat de site een aanvulling is op de tentoonstelling.
Toch kan de site ook worden gezien als een project dat onafhankelijk van een expositie kan bestaan. Ongeveer eenderde van de respondenten zegt namelijk de tentoonstelling niet te hebben bezocht. 67% van de respondenten vindt de verhalen een waardevolle toevoeging zijn aan de museumcollectie. Slechts 2% van de respondenten ziet liever dat het museum zich beperkt tot het verzamelen van objecten.

Publieksonderzoek - profielgebruikers

De eigenlijke community rondom de site word gevormd door de bezoekers die een profiel aanmaakten. Omdat de bijdragen leveren en ervaringen uitwisselen is voor hen een afzonderlijke vragenlijst opgesteld. Van de 423 profielgebruikers vulden meer dan 100 de vragenlijst in. De reacties van de eerste 100 respondenten zijn verwerkt. Eenderde van de profielgebruikers kwam via de website van het genootschap op pelgrimsverhalen.nl. 17% kwam via de museumsite.
Voor 45% is het willen plaatsen van een verhaal de directe aanleiding om een profiel aan te maken, 24% is van plan om dit te gaan doen. 12% van de respondenten heeft een pelgrimstocht ondernomen en wil (ook) deel uitmaken van de online-community. Voor de respondenten die nog nooit een pelgrimstocht maakten, wil 13% deel uitmaken van de online-community. 56% van de profielgebruikers heeft de objecten bekeken die op de website zijn geplaatst. Voor 52% is de website geen aanleiding geweest om een bezoek te brengen aan de tentoonstelling. Uit de open reacties blijkt dat de meeste respondenten toch al van plan waren om naar de tentoonstelling te gaan. Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat zowel de website als de tentoonstelling voor ongeveer de helft van de respondenten van positieve invloed op elkaar waren. Ook blijkt, net als bij de eerste vragenlijst, dat de website door 26% respondenten als een op zichzelf staand project wordt gezien omdat ze de tentoonstelling niet hebben bezocht. Een grote meerderheid van de respondenten (72%) vindt persoonlijke verhalen een waardevolle toevoeging voor de museumcollectie.

Aanpassingen

Naar aanleiding van verbeterputen van bezoekers is onder meer de navigatie aangepast. Zo worden verhalen nu automatisch en op volgorde van toevoegen onder een button geplaatst. Voorheen deed de redactie dit handmatig. Ook is er een duidelijke button Contact toegevoegd met contactgegevens van de redactie(leden) en een lijst met veelvoorkomende vragen en opmerkingen.
De conclusies van deze grondige evaluatie vonden zijn weerslag in het nieuwe museumbeleidsplan voor OCW en in de memo Religieuze musea en christelijk immaterieel erfgoed voor het NORM-overleg dat in december 2011 plaatsvond. Dit overleg over nauwere samenwerking en afstemming vindt sinds 2010 structureel plaats tussen Museum Catharijneconvent, Ons’ Lieve Heer op Solder, Orientalis, Museum voor Religieuze Kunst Uden, Erfgoedcentrum Diep en het Bijbels Museum.

Samenwerking

Het museum werkte mee aan het interdisciplinaire wetenschappelijk onderzoek over pelgrimeren naar Santiago van het Meertens Instituut (onder leiding van Peter Jan Margry) en Heritage Laboratory (LaPa) in Santiago. Speciaal voor de tentoonstelling zijn er vragen toegevoegd met betrekking tot de motivatie van pelgrims om op pad te gaan. De resultaten van het onderzoek zouden een plek krijgen op de website en in de tentoonstelling. Maar omdat deze nog niet beschikbaar waren ten tijde van het project kon dit geen doorgang vinden. Inmiddels zijn gesprekken gaande met universitair docent Paul Post en Laurie Faro, onderzoeksmedewerker verbonden aan de Tilburg University, School of Humanities, onderzoeksgroep Religie en Ritueel. Zij werken aan Pilnar, een project waarin zij met het genootschap en het Meertens Instituut samenwerken om een onderzoeksdatabse met hedendaagse – na 2000 – verhalen van pelgrims naar Santiago de Compostela. Het museum onderzoekt nu samen met de Tilburg University of Pelgrimsverhalen.nl zou kunnen gaan fungeren als publieksportal, terwijl het Meertens Instituut de daarachter liggende wetenschappelijke database zal ontwikkelen en ontwikkelen.

Conclusie

Pelgrimsverhalen.nl is een zeer geslaagd project blijkt uit de hoge waardering van het publiek en het frequente gebruik door de deelnemers. Vergelijkbaar met projecten als Het Geheugen van Oost en buurtwinkels.nl zijn er in relatief korte tijd veel verhalen op de website geplaatst. Deze verhalen worden door zowel bezoekers als profielgebruikers voor het grootste deel positief gewaardeerd. Zij zijn van mening dat de verhalen en dus de website, een goed beeld geven van het pelgrimeren. Dit blijkt ook uit het feit dat de website veel herhaalbezoek kent. Bezoekers keren terug om verschillende verhalen te lezen Bovendien is het overgrote deel van de respondenten van mening dat de website en de tentoonstelling een positieve invloed op elkaar hebben: ze verrijken elkaar. Tegelijkertijd wordt pelgrimsverhalen.nl ook als een onafhankelijk project gezien dat los van een tentoonstelling kan bestaan.
Interessant is ook dat een deel van de respondenten de site bezoekt ter voorbereiding op een pelgrimstocht. De Nederlandse overheid gaat zeer binnenkort het UNESCO-verdrag voor het immaterieel erfgoed ratificeren. In dit verdrag ligt een sterke nadruk op het ‘levensvatbaar’ houden van immaterieel erfgoed. Een site als pelgrimsverhalen.nl draagt hier aan bij, omdat het een middel blijkt om een traditie, die van het pelgrimeren, in stand te houden.

Toekomst
Een website als pelgrimsverhalen.nl vormt een goede basis voor het verzamelen en ontsluiten van immaterieel erfgoed middels verhalen en oral history. Dat zowel de bezoekers als de deelnemers zich betrokken voelen bij de website blijkt ook uit het aantal reacties dat in zeer korte tijd naar aanleiding van de enquête onder de profielgebruikers werd ontvangen. Na de tentoonstelling blijft de site nog minimaal drie jaar in de lucht. Nog dagelijks worden profielen aangemaakt en plaatsen bezoekers verhalen. Het uiteindelijke doel is een verhalensite creeeren die bij ieder geschikt project verder groeit zodat gaandeweg de rijke museumcollectie ook door middel van persoonlijke verhalen wordt ontsloten. Met Mediamatic zijn gesprekken gevoerd om hiervoor een homepage te ontwikkelen die verwijst naar verschillende themaverhalensites van het museum. Zo kan een tweede thema naast de pelgrimsverhalen ‘vrouwen’ zijn. Dit onderwerp sluit aan bij de nu lopende tentoonstelling Vrouwen voor het voetlicht (31 maart t/m 24 juni 2012) en leent zich net als bij pelgrims uitstekend voor het verzamelen van persoonlijke verhalen. Om de bijdragen van deelnemers een sterker verband te geven met de museumcollectie ontwikkelt Mediamatic een speciale tool waarmee het museum een object kan toevoegen aan de site met een beschrijving en een afbeelding. Profielgebruikers kunnen vervolgens hun eigen verhaal toevoegen aan dit object.