Don Goossens
(Klik op de foto voor het bijschrift.)
De heilige Michael
Deze aartsengel komt al in het Oude Testament, in het Boek Daniël, voor als de beschermer van het vrome Israel; in het Boek Openbaring van het Nieuwe Testament wordt hij genoemd als de aanvoerder van de engelen in de strijd tegen de afvalligen, met als voorman Lucifer. Hij is de bestrijder van het Kwaad en de Duivel én hij is de beschermer van de christenen, het nieuwe uitverkoren volk. Hij wordt afgebeeld als een geharnaste ridder of als een ridderlijke engel met vleugels, die de draak doodt met zijn vlammend zwaard. Eén van de vertalingen van zijn naam is dan ook 'de sterkste zijn'.
Michael wordt in het oosten al vroeg vereerd. Hij wordt hier afgebeeld als een hoge hoffunctionaris. Hij draagt een weegschaal waarmee hij de zielen weegt. Wie mag oversteken naar het eeuwige rijk, wie magde Styx overvaren? De inhoud van de spiritual 'Michael, row the boat ashore, alleluia!'. getuigt van deze overtocht.
In het westelijk christenrijk komt Michaels verering op gang na een drietal verschijningen op de Monte Gargano in Zuid-Italie (492) en na de Lombardische overwinning op een Byzantijns leger (663). Zijn verering verspreidt zich over heel Europa, hij wordt aanbeden op bergen en hoge heuveltoppen, zoals de Monte Gargano aan de zuidoostkust van Italië, of op een vulkanische rotspunt in le Puy en Velay, de Mont St. Michel. Ook in Utrecht wordt hij op grote hoogte vereerd: hij heeft een eigen kapel in de top van de Domtoren. Hij wordt de beschermer van alle wapendragers en de schutspatroon van onder andere Brussel en Zwolle
Mont St. Michel
Op deze berg in de zee voor de Normandische kust staat een gigantische gotische abdij. Duizenden toeristen steken bij eb wandelend over naar dit eeuwenoude bedevaartsoord.
In 708 krijgt bisschop Aubertus in een visoen van de engel Michael de opdracht op het bergeilandje Tombe een kapel te bouwen. De heilige Michael vraagt om verering door de Franken. Aubertus heeft daar weinig zin in maar na enige aandrang van de strijdende engel sticht hij met elf monniken een kloostertje op de Tombe.
De gezegende rust verdwijnt als het klooster relieken van de engel uit Gargano verwerft. Het eerste pelgrimsverslag stamt uit 867. Het bedevaartsoord groeit sterk als na 966 de Hertog van Normandië begint met de bouw van een grote abdij. De bouw van het kloostercomplex stagneert tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453). Het buur-eilandje Tombelaine komt zelfs tijdelijk onder Engels beheer (zie ook 'Pelgrimstekens Maria van Tombelaine') . Tijdens deze oorlog laat de heilige Michael zich niet kennen. Hij geeft Jeanne d'Arc de opdracht de Fransen voor te gaan in de strijd tegen de Engelsen. Zij boekt een overwinning bij Orleans. Maar waar is de aartsengel als zij de geest geeft op de brandstapel?
Het pelgrimsoord wordt drukker en drukker, de pelgrims verzamelen souvenirs door stukjes uit de abdijmuren te breken. De monniken bedenken een alternatief: zij vervaardigen en verkopen onder eigen beheer vele duizenden pelgrimstekens.
In de miniaturen van de Gebroeders van Limburg wordt de Mont St. Michel afgebeeld*. De Gebroeders schilderen rond 1400 deze abdijberg voor hun baas de Duc de Berry, de persoonlijke eigenaar van zowel de grote als de kleine Tombe. De aanblik van nu verschilt weinig met die op de miniatuur , ondanks oorlogen, branden en de gevolgen van de Franse Revolutie. Het complex wordt in het begin van de twintigste eeuw helemaal herbouwd. Deze heilige hoogte wordt nu dagelijks beklommen door duizenden toeristen en een enkele pelgrim.
- Ook in de miniatuurserie 'Miracle de Notre Dame' van Jean Miélot (ca. 1456) komt de Mont St. Michel voor.
